ΕΡΠΕΤΑ

Κροταλίας

Ο Κροταλίας είναι γένος ιοβόλων φιδιών, το οποίο ανήκει στην τάξη των Λεπιδωτών ή Φολιδωτών και στην οικογένεια των Κροταλιδών.
Χαρακτηριστικό τους είναι το «κρόταλο» που φέρουν στην άκρη της ουράς τους, με το οποίο προειδοποιούν τους εχθρούς τους και απομακρύνουν
τον κίνδυνο. Η όρασή τους είναι οξύτατη, σε αντίθεση με τηνακοή.Υπάρχουν γύρω στα 50 είδη κροταλία, με πολυάριθμα υποείδη.
Τα περισσότερα ζουν στην Αμερική.Τα ζώα αυτά τρώνε τρωκτικά, όπως λαγούς, αρουραίους και ποντίκια, τα οποία ακινητοποιούν δαγκώνοντάς τα με τα δηλητηριώδη δόντια τους, σε αντίθεση με άλλα φίδια που τα σφίγγουν μέχρι πνιγμού. Συγκεκριμένα, οι κροταλίες κυνηγούν με τη μέθοδο της ενέδρας. Ο εντοπισμός των θυμάτων τους μπορεί να γίνει ακόμα και στο σκοτάδι, λόγω της θερμότητας που το θύμα εκπέμπει. Είναι χαρακτηριστικό ότι μετά το δάγκωμα του θύματος, το παρακολουθούν μέχρι να πεθάνει και έπειτα το καταπίνουν ολόκληρο. Όταν είναι μικρά, τα φίδια τρέφονται με σαύρες και βατράχους, ενώ όταν μεγαλώσουν, τρώνε τρωκτικά.Οι περισσότεροι κροταλίες ζευγαρώνουν την άνοιξη, όταν ξυπνούν από τη χειμερία νάρκη. Είναι ωοζωοτόκα και τα αυγά του θηλυκού επωάζονται μέσα στους γεννητικούς αγωγούς. Τα μικρά γεννιούνται ζωντανά και είναι αυτάρκη από τη γέννησή τους. Η φροντίδα των γονέων για τα μικρά είναι πολύ μικρή ή και ανύπαρκτη.

Χαμαιλέοντας

Ο Χαμαιλέοντας είναι ερπετό το οποίο έχει την ικανότητα να αλλάζει χρώμα ανάλογα με τον περιβάλλον του. Τα ειδικά κύτταρα του οργανισμού του,
του επιτρέπουν να είναι καμουφλαρισμένος, για μία σχεδόν ολόκληρη ημέρα. Ο χαμαιλέοντας δεν γίνεται το ίδιο χρώμα με την επιφάνεια που αγγίζει, αλλά
αλλάζει χρώμα έτσι ώστε να φαίνεται σαν το φύλλωμα. Διαθέτει μακριά συλληπτήρια ουρά, εξογκωμένα μάτια κινούμενα ανεξάρτητα από το άλλο. Ο χαμαιλέοντας τρέφεται με διάφορα έντομα και έχει την ικανότητα να γαντζώνεται εύκολα πάνω σε κλαδιά. Η τεράστια και κολλώδης γλώσσα του, το βοηθά να πιάνει έντομα.
Μένει ακίνητος περιμένοντας την κατάλληλη στιγμή για να εκτινάξει τη γλώσσα του όπου ένα άτυχο έντομο θα κολλήσει πάνω της. Αν απειληθεί, μένει ακίνητος
για να παραπλανήσει τον εχθρό του. Βρίσκεται συνήθως πάνω στα δέντρα, έτσι, τις περισσότερες φορές είναι πράσινος. Δεν χρειάζεται να πίνει νερό γιατί πίνει
τους χυμούς από τα έντομα που τρώει.Στην Ελλάδα, ο κοινός χαμαιλέοντας συναντάται πια μόνο στη Σάμο, ενώ παλιότερα εντοπιζόταν επιπλέον στην Κρήτη και τη Χίο, από τις οποίες δεν υπάρχουν πρόσφατες αναφορές για την ύπαρξη του είδους.Απαντάται συνήθως κοντά σε υγρότοπους με παραποτάμια βλάστηση, σε ελαιώνες, αμπελώνες και άλλες καλλιέργειες, καθώς και σε μακκία βλάστηση. Απειλείται από την καταστροφή των ενδιαιτημάτων του (πυρκαγιές, αγροτική μηχανοποίηση, τουριστική ανάπτυξη), τα κινούμενα οχήματα που προκαλούν μεγάλη θνησιμότητα στους δρόμους, αλλά και το παράνομο εμπόριο, αφού οι χαμαιλέοντες προτιμώνται… ως εξωτικά κατοικίδια. Στο εξωτερικό εξαπλώνεται σχεδόν σε όλες τις μεσογειακές χώρες από το Μαρόκο μέχρι την Κύπρο, ενώ φτάνει μέχρι το Ιράκ και το Ιράν.
Ο χαμαιλέοντας ζει σε δενδρώδη βλάστηση και είναι ερπετό που προσαρμόζεται σε ζεστά κλίματα. Σαν ετεροθερμικά ζώα, είναι δραστήρια κατά τις ζεστές εποχές ενώ
τον υπόλοιπο χρόνο αποσύρονται μέσα στους θάμνους και είναι πολύ λιγότερο δραστήρια ή καθόλου δραστήρια. Η αναπαραγωγική του περίοδος ξεκινάει τον Αύγουστο όπου τα αρσενικά και θηλυκά εγκαταλείπουν την περιοχή τους σε αναζήτηση συντρόφου. Το ζευγάρωμα γίνεται κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού.
Τα θηλυκά ξεκινούν να γεννούν τα αυγά τους (30-40 κατά μέσο όρο) το Φθινόπωρο στις αμμώδεις εκτάσεις της περιοχής.Η επώαση μέσα στην άμμο διαρκεί 11 μήνες. Έτσι τα νεοσσά εκκολάπτονται το επόμενο καλοκαίρι. Το μέγεθος κατά την εκκόλαψη είναι 6cm και πριν ξεκινήσει ο χειμώνας θα το διπλασιάσουν . Τότε θα σταματήσουν να μεγαλώνουν μέχρι την επόμενη Άνοιξη όταν θα ξαναρχίσουν να τρέφονται. Μετά τη χειμερία νάρκη το μέγεθός τους θα φτάσει τα 37cm, μέγεθος που τα κάνει έτοιμα για την πρώτη αναπαραγωγή.

Δράκος του Κομόντο

Μεγάλη σαύρα που κατοικεί στα νησιά γύρω από την Ινδονησία, ο Δράκος του Κομόντο είναι η μεγαλύτερη ζωντανή σαύρα του κόσμου, αφού μερικές φορές μπορεί να φτάσει τα 3 μέτρα σε μήκος, ενώ είναι ιδιαίτερα επικίνδυνος, καθώς είναι γνωστό ότι επιτίθεται και καταβροχθίζει κυριολεκτικά οποιοδήποτε έμβιο ον, ακόμα και ανθρώπους. Απατώνται στα νησιά Κομόντο, Ρίνκα, Φλόρες, Γκίλι Μοτάνγκ και Γκίλι Ντασάμι. Ανήκει στους βαράνους.Στο στόμα του δράκου υπάρχουν περίπου 60 μικρά και αιχμηρά δόντια, σχεδιασμένα για να τεμαχίζουν και να σκίζουν σάρκα. Αυτή η σαρκοβόρα σαύρα μπορεί να καταναλώσει ένα γεύμα έως και 80 τοις εκατό το βάρος του σώματός του. Οι Κόμοντο καταβροχθίζουν οποιοδήποτε είδος κρέατος μπορούν να βρουν, ακόμα και αν αυτό είναι ένας νεαρός κομόντο ή ένας άνθρωπος. Κυνηγούν ή στήνουν ενέδρα σε όλα τα ζώα τους οικοσυστήματός τους, δηλαδή είναι τα κορυφαία αρπακτικά.

Οι Κομόντο έχουν θανατηφόρο σάλιο που περιέχει περισσότερα από 50 διαφορετικά είδη βακτηριδίων. Επτά από αυτά είναι θανατηφόρα. Ο Δράκος του
Κομόντο δεν μπορεί να τρέξει γρήγορα, έτσι αυτό που κάνει είναι να φτύνει το δηλητηριώδες σάλιο του κατά μήκος 10 μέτρων προς την πιθανή λεία, συνήθως όταν αυτή είναι παγιδευμένη μέσα σε ένα λαγούμι. Όταν το ζώο βγαίνει έξω, θα περπατήσει πάνω από το σάλιο, που σιγά-σιγά θα το αποσυνθέσει, ώσπου να υποκύψει σε εκτεταμένες μολύνσεις. Ο δράκος απλά περιμένει το θάνατο της λείας του αντί να σπαταλά ενέργεια κυνηγώντας την.

Χελώνα

Η χελώνα είναι ερπετό. Ανήκει στην αρτίγονη τάξη της πρωτόγονης υφομοταξίας αναψιδωτά. Χαρακτηριστικό τους ο οστέινος θώρακας για να προστατεύεται, την σαρκώδη γλώσσα και την απουσία δοντιών. Υπάρχουν χερσαίες, θαλάσσιες και αμφίβιες χελώνες. Ζουν και σε εύκρατα και σε τροπικά κλίματα. Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των χελωνών είναι το καβούκι τους, το οποίο προστατεύει το σώμα τους. Οι χελώνες αναπαράγονται κατά την καλοκαιρινή περίοδο. Γεννούν αυγά τα οποία αφήνουν σε τρύπες τις οποίες σκάβουν. Οι χελώνες στη συνέχεια δεν έχουν καμιά σχέση με τα μικρά τους, τα οποία μεγαλώνουν μόνα τους.

Οι χερσαίες χελώνες ζουν αποκλειστικά στην ξηρά και υπάρχουν σήμερα περίπου 50 είδη. Τρέφονται κυρίως με φυτά αλλά θεωρείται παμφάγο ζώο. Τους χειμερινούς μήνες οι χελώνες πέφτουν σε χειμέρια νάρκη και η αναπαραγωγή τους γίνεται τους θερινούς μήνες, γεννώντας από 2 ως 12 αυγά.Κατατάσσονται στην οικογένεια Testudinidae, η οποία συγκροτείται από 7 γένη και 40 περίπου είδη των θερμών περιοχών της Γης, εκτός από την αυστραλιανή περιοχή. Από αυτά μόνο 3(του πολυπληθέστερου γένους Testudo) απαντούν στην Ευρώπη και βέβαια στη χώρα μας.Συγκεκριμένα τα 3 χερσαία (άγρια)είδη της Ελλάδας (και τα μοναδικά της Ευρώπης) είναι: -το είδος Χελώνα του Χέρμαν(Testudo hermanni) (με μερικά υποείδη, από τα οποία κάποια εντός και κάποια εκτός Ελλάδας),
ελληνιστί Χελώνα μεσογειακή ή χέρμαννη ή του Χέρμαν. Απαντά κυρίως στην Ηπειρωτική Ελλάδα, την Εύβοια και στα Ιόνια νησιά, -το είδος Χελώνα η ελληνική(Testudo graeca), κοινώς ελληνική χελώνα. Στη χώρα μας απαντά κυρίως στη βόρεια και κεντρική ηπειρωτική Ελλάδα και σε ορισμένα νησιά(Εύβοια, Μήλο, Κύθνο, Θάσο, Σαμοθράκη, Λήμνο, Κώ, Χίο), -το είδος Χελώνα η κρασπεδωτή (Testudo marginata), με ελληνική ονομασία Μαυριτανική ή Κρασπεδωτή χελώνα το οποίο θεωρείται ενδημικό είδος της Ελλάδας (εκτός Ελλάδας εντοπίζεται μόνο στη Σαρδηνία, όπου μάλλον έχει μεταφερθεί από τον άνθρωπο). Απαντά κυρίως στη νότια και κεντρική Ελλάδα,φθάνοντας βόρεια μέχρι τον Όλυμπο.

Γενικώς δεν θεωρούνται απειλούμενα είδη αλλά ο πληθυσμός τους έχει περιοριστεί τα τελευταία χρόνια κυρίως λόγω του ανθρώπου. Είναι τα πιο μακρόβια σπονδυλόζωα, εν τούτοις η ανάπτυξή τους είναι γρήγορη, με την γεννητική ωρίμανση να επιτυγχάνεται πριν τα 10 χρόνια για τα αρσενικά και λίγο πιο μετά για τα θηλυκά. Καθοδηγούνται κυρίως από την όσφρηση και η όρασή τους είναι αρκετά καλή με δυνατότητα διάκρισης των βασικών χρωμάτων,ενώ η ακοή βασίζεται κυρίως στους κραδασμούς των υποστρωμάτων. Έχουν επίσης ιδιαίτερα ανεπτυγμένη την αίσθηση του τόπου(φιλοπατρία) επιλέγοντας συγκεκριμένα μέρη διαβίωσης. Τα νεογέννητα χελωνάκια των τριών αυτών ειδών έχουν μήκος 3 - 3,5 cm και όταν μεγαλώνουν μπορούν να φτάσουν (οι μαυριτανικές κυρίως) τα 30 – 35 cm+, ενώ το βάρος τους μπορεί να ξεπεράσει τα 10 kg+.

Στην αιχμαλωσία, γενικά, ζουν περισσότερα χρόνια οπότε αποτελούν μακροχρόνια δέσμευση από μέρους του ανθρώπου που θα επιλέξει χελώνα ως κατοικίδιο. Αυτό συμβαίνει διότι στην αιχμαλωσία σπανίζουν οι ασθένειες που απαντώνται συχνά στη φύση. Προσοχή όμως: σπανίζουν, όχι δεν υπάρχουν. Γι' αυτό το λόγο χρειάζονται μέριμνα κι όχι αμέλεια. Όντως τα τελευταία χρόνια οι χελώνες ξηράς γίνονται όλο και πιο δημοφιλείς σαν κατοικίδια ζώα κι έτσι δεν είναι σπάνιοι οι κτηνίατροι οι οποίοι ειδικεύονται αποκλειστικά στις χελώνες. Επομένως η συμβουλή κτηνιάτρου πριν από οποιαδήποτε από μέρους μας πράξη απέναντι στα ζώα αυτά ορίζεται αναγκαία. Στη φύση, αν εξαιρέσουμε τους τραυματισμούς μέχρι και θανάτου από αρπακτικά(στις μικρές ηλικίες συνήθως) και φυσικά την ανθρώπινη ενέργεια, οι πιο συνήθεις αρρώστιες είναι: εντερικά παράσιτα (λόγω διατροφής) και εξωπαρασιτικά έντομα (τσιμπούρια, κρότωνες). Τα δεύτερα είναι τόσο συχνά, ώστε να καθίσταται πάρα πολύ σπάνιο να βρει κανείς χελώνα χωρίς τσιμπούρια, αφού αυτά ευδοκιμούν σχεδόν παντού. Θα πρέπει όμως να τονίσουμε ιδιαίτερα ότι όλες οι χελώνες ξηράς στην χώρα μας είναι προστατευόμενα είδη και η αιχμαλώτισή τους είναι πράξη παράνομη που διώκεται ποινικά. Συγκεκριμένα και οι 3 χελώνες ξηράς της χώρας μας προστατεύονται αυστηρά αφού βρίσκονται στις λίστες α) της Σύμβασης της Βέρνης, β) της Κοινοτικής Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 21ης Μαΐου 1992 και γ) του Προεδρικού Διατάγματος αρ. 67, ΦΕΚ 23/Α/30-1-81.